اسرائیل(فلسطین اشغالی) بین عرضهاى 5/29 تا 5/32 درجه و طولهاى شرقى 34 و 36 درجه ، در شرق نیمکره شمالى و جنوب غربى آسیا ، در منطقه میان آب و هواى استوایى قرار دارد و جزء خاورمیانه عربى به شمار مىرود . دولت یهود از زمان موجودیت خود در سال 1948 با جنگ عجین بوده و عملا از میان مناقشه سر برآورده است و به جز برخى موارد استثنا ، خصومت ذکر شده با اسرائیل تا زمان حاضر نیز تداوم یافته است . اختلافات تاریخى ، مذهبى ، فرهنگى و زبانی بین اسرائیلیان و اعراب در دور ساختن اسرائیل از خاورمیانه نقش مهمى ایفا کرده که این جدایى بین اسرائیل و خاورمیانه توسط جامعه دانشگاهى اسرائیل نهادینه شده است . در هر صورت از نقطه نظر جغرافیایى جایگاه این کشور در خاورمیانه غیرقابل انکار بوده و هست ، اما وجود برخى مشکلات ناشى از منزوى بودن اسرائیل در درون سیستم خاورمیانه ، پیوندهای اقتصادی آن با اروپا و ایالات متحده و جهت گیری فرهنگی غربى ، تعریف جایگاه و نقش اسرائیل در خاورمیانه را تا حدى با مشکل مواجه ساخته ، اما آنچه مسلم است ، این که نقش اسرائیل در تحولات منطقه خاورمیانه غیرقابل انکار مىباشد . گرچه روابط با برخى از اینها قبلا توسط آژانس یهود برقرار شده بود ، اما با این وجود از سال 1948 به بعد این روابط ، اهمیتى سیاسى یافت ، به طورى که پس از نبرد سوئز در سال 1956 ، اسرائیل تلاش کرد تا روابط خود با ترکیه ، ایران و اتیوپى را در قالب استراتژى جدید مستحکم نماید . تحولات بعد از انقلاب اسلامى در خاورمیانه ، به طور مستقیم و غیرمستقیم در جهت حفظ منافع اسرائیل بود و در این راه ، ایالات متحده آمریکا نیر حمایت خود را از این رژیم ، به عنوان یکى از ستونهاى مهم منطقهاى دریغ نکرد . فرایند صلح خاورمیانه و حمایت بىچون و چراى واشنگتن از تسلیحات غیرمتعارف اسرائیل همگى مؤید این امر است . 
اسرائیل از شمال به جمهورى لبنان ، از شمال شرقى به سوریه ، از شرق به دریاچه بحرالمیت و اردن هاشمى ، از جنوب به شبه جزیره سینا ( مصر ) و از غرب به دریاى مدیترانه محدود شده است . به طور کلى اسرائیل به شش منطقه جغرافیایى تقسیم مىشود :
شهرهاى تل آویو ( مرکز صنعت ، احزاب سیاسى ، مرکز مالى و تجارى و پایتخت ) ، بیت المقدس ( بزرگترین شهر و مرکز سیاسى ) و حیفا از مهمترین شهرهاى اسرائیل محسوب مىشود .
اما به رغم موقعیت جغرافیایى اسرائیل در قلب خاورمیانه ، بسیارى از اسرائیلىها به طور کلى از اینکه به سرزمین خود در ابعاد سیاسى ، اقتصادى و یا فرهنگى به عنوان بخشى از خاورمیانه نگاه کنند ، تمایلى ندارند . این وضعیت اساسا ریشه در خصومت دیرینهى دولتهاى عرب نسبت به اسرائیل دارد که آن رژیم را در محاصره خود دارند و از شناختن واقعیتى به نام اسرائیل احتراز مىجویند ، به نحوى که بیش از پنج دهه از قضیه خصومت اعراب و اسرائیل که چهرهى غالب سیاست خاورمیانه بوده است ، مىگذرد .
بسیارى از کانونهاى اندیشه ساز اسرائیلى که به امور خاورمیانه مىپردازند ، مطالعات اسرائیل را از دستور کار خود خارج کردهاند ، اما با وجود این گرایشات محافل دانشگاهى و غیره ، هنوز بسیارى از اسرائیلیان جدایى بین اسرائیل و خاورمیانه را غیرقابل توجیه مىدانند ، البته به رغم مستثنى کردن این کشور از خاورمیانه توسط دولتهاى عرب ، اسرائیل نقش مهمى در توازن و حفظ تمامیت خاورمیانه و سیستمهاى عربى ایفا کرده است .
انزواى اسرائیل از سال 1948 به بعد ، موجب شد تا رهبران این رژیم سیاست منطقهاى خود را به سمت بازیگران غیرعرب سوق دهند و در این خصوص با کشورهاى مسلمان غیرعرب مانند ترکیه و ایران ، کشورهاى مسیحى یا کشورهایى که داراى هویت مسیحى بودند ( اتیوپى و لبنان ) و اقلیتهاى قومى غیرعرب ( اکراد و ارامنه ) با هدف از بین بردن دیوار انزوا ارتباط برقرار کنند .
هدف این استراتژى ، مهار امواج ناصریسم در خاورمیانه بود ، زیرا تلاش جمال عبدالناصر براى اتحاد کشورهاى عرب و نیز همکارى با اتحاد شوروى به عنوان تهدیدى جدى علیه منافع دولتهاى غیرعرب پیرامون دیده شده بود .
اسرائیل ، ایران و ترکیه به ویژه در عرصههاى اطلاعاتى و امنیتى با یکدیگر همکارى نمودند . با کم رنگ شدن تهدید ناصریسم ، ترکیه به سمت مرکز اصلى فعالیت خود یعنى در درون اروپا روى آورد . همکارى بین اسرائیل ، ایران و اتیوپى در طول دهه 60 و اوخر دهه 70 ادامه یافت ، اما همواره در معرض تبلیغات اعراب و مسلمانان متخاصم بود و این روابط هرگز به طور رسمى نهادینه نشد .
پیروزى انقلاب اسلامى در سال 1357 در ایران و رشد نفوذ شوروى در اتیوپى در طول دهه 70 این دو ستون مهم سیاست منطقهاى اسرائیل را فرو ریخت .
نکته بسیار اساسى در مورد اسرائیل ، حضور این رژیم در سیستم سیاسى ، اقتصادى و فرهنگى خاورمیانه است ، مسئلهاى که ذهن بسیاری از دولتمردان و رهبران خاورمیانه را به خود مشغول کرده است .
به طور کلى دو دیدگاه در خصوص وضعیت آتى اسرائیل در منطقه خاورمیانه وجود دارد :
اول ، تفوق نظامى خود را به هژمونى سیاسى و اقتصادى تبدیل کند .
بر طبق این سناریو ، اسرائیل که تاکنون از تفوق نظامى برخوردار بوده ( از نظر سلاحهاى هستهاى و متعارف ) سعى خواهد کرد تا براى اعمال قدرت مؤثر در خاورمیانه جهت تأمین سیطره ی منطقهاى سود جوید .
دوم ، اسرائیل ممکن است به عنوان دولت برتر در منطقه عمل کند که بر طبق این سناریو ، به عنوان یک محور در سیستمى از شبکههاى اقتصادى ، دفاعى و ارتباطاتى بین خاورمیانه و غرب عمل مىنماید .
در هر دو صورت ، ادغام اسرائیل در درون سیستم خاورمیانه موجب تغییرات اساسى در موقعیت منطقهاى و نقش سنتى این رژیم در سیستم مىشود .
نکته اساسى اینکه مشارکت اقتصادى ، سیاسى و استراتژیک اسرائیل با منطقه الزاما به معناى همگرایى فرهنگى آن نیست . هم شهروندان و هم همسایگان اسرائیل به این رژیم همچنان به عنوان بخشى از تمدن غربى نگاه مىکنند . بنابراین تمامى تلاشهاى منطقهاى قطعا هماهنگ با منافع اقتصادى و سیاسى است تا تشابههاى فرهنگى و ایدئولوژیکى .
| Design By : Pichak |
